برج گنبد قابوس بنایی تاریخی از سده چهارم هجری است که در شهر گنبدکاووس، شمال ایران و در استان گلستان قرار دارد. سبک معماری بنا که بلندترین برج تمام آجری جهان به شمار می‌آید شیوه رازی است که بر فراز تپه‌ای خاکی که نزدیک به 15 متر از زمین بلندتر است قرارگرفته است. «آرتور پوپ» یکی از تاریخ‌نگاران برجسته دنیا در مورد این بنا چنین نوشته است: در زیر سمت شرق کوه‌های البرز و در برابر بیابان‌های پهناور آسیا یکی از بزرگ‌ترین شاهکارهای معماری ایران با همه شکوه و بزرگی خود قد برافراشته است. این بنا گنبدکاووس، آرامگاه کاووس بن وشمگیر است و برج آرامگاه از هرگونه آرایش سلام به دور است. جنگنده‌ای با نیروی ایمان در نبرد رودرروی، پادشاهی شاعر در نبرد با ابدیت، آیا آرامگاهی چنین بزرگ و مقتدر وجود دارد. این بنا که در حدود 6 سال پیش به‌عنوان میراث جهانی در یونسکو به ثبت رسید در سال‌های اخیر با مشکلی به نام رویش گیاهان بر قسمت مخروطی شکل خود روبه‌رو شده است، مشکلی که هرچند درگذشته نیز وجود داشته اما با توجه به انجام چند مرحله مرمت انتظار مردم و کارشناسان حذف دائمی این رویش‌ها بوده است که همین موضوع موجب بروز انتقاداتی در فضای مجازی و حقیقی این شهرستان و کشیده شدن این موضوعات به مسئولان ارشد شهرستانی استانی نیز شده است.
دقتی که صورت نگرفت
یکی از فعال فرهنگی و هنری گنبدکاووس در این زمینه چندی پیش‌گفته بود: در برهه‌ای از تاریخ در مرمت برج قابوس دقت‌های لازم صورت نگرفته و موجب شده است که هم نمای ظاهری و هم سلامت این برج به خطر بیافتد. سیامک غفارپور با بیان اینکه به‌طور مثال در برداشتن و نصب مجدد پنجره قسمت فوقانی برج اشکالات متعددی رخ‌داده است، خاطرنشان کرد: به‌طور مثال علاوه بر اینکه یک توری پاره مجدد نصب‌شده، برخی آجرها در فرآیند برداشتن پنجره تخریب‌شده و علاوه بر آن در مرحله مرمت شیب لازم برای آجرهای کناره پنجره رعایت نشده که موجب جمع شدن آب و همچنین فضولات پرندگان شده است.
رویش گیاه در برج قابوس مسئله جدیدی نیست
سرپرست پایگاه میراث جهانی گنبد قابوس در شرق استان گلستان در همین راستا بابیان اینکه پیش‌ازاین نیز شاهد رویش انواع علف‌های هرز در این برج بوده و این مهم موضوع جدید نیست ابراز می‌کند: رویش گیاه در برج قابوس مسئله جدیدی نیست و در تمام بناهای آجری کشور به‌ویژه در استان‌های شمالی با توجه به شرایط اقلیمی این رویش بیشتر مشاهده می‌شود و این برج نیز در طول عمر افزون بر هزارساله خود با این پدیده مواجه بوده که در بارندگی‌های اوایل امسال بیشتر شده است. عبدالمجید نورتقانی توضیح می‌دهد: پیش‌ازاین قرار بود با سم‌پاشی از رویش علف‌های هرز جلوگیری شود اما ازآنجاکه طبق بررسی‌های لازم اعلام شد که ممکن است سم‌پاشی تأثیرات نامطلوبی بر روی این اثر تاریخی داشته باشد و به بنا آسیب برساند از این کار ممانعت به عمل آمد. او ابراز می‌کند: درگذشته انواع بوته‌ها مانند اسپند، هندوانه ابوجهل و خارشتر در برج قابوس رشد می‌کرد که بعد از مرمت سال ۹۶ تا مدتی این برج از رویش این نوع گیاهان در امان بود تا اینکه بارش‌های امسال باری دیگر موجب شد تا بوته گیاه سلمه تره بر روی آن رشد کند. او بابیان اینکه علف‌های هرز روییده در برج قابوس به‌عنوان بلندترین گنبد آجری جهان بعد از انجام مناقصه برای نصب داربست، به‌صورت دستی برچیده می‌شود می‌گوید: مقدمات برگزاری مناقصه برای نصب داربست انجام‌شده که در صورت انتخاب پیمانکار و نصب داربست که حدود ۲ تا سه هفته طول می‌کشد به‌صورت دستی علف‌های هرز قابل‌مشاهده در برج جمع‌آوری می‌شود و در مرحله بعدی انجام مرمت به‌صورت بندکشی بین آجرها با ملات در دستور کار قرار دارد. نورتقانی در خصوص بارش‌های سیل‌آسا فروردین‌ماه امسال و احتمال آسیب به این برج آجری نیز بیان می‌کند: خوشبختانه غیر از رانش اولیه در بخش شرقی تپه محل استقرار برج قابوس، تغییر سازه‌ای براثر سیل در بنای این برج تاریخی رخ نداده اما بارندگی شدید به رشد گیاهان در این بنا سرعت بخشیده است که این موضوع نیز تا چند هفته آینده رفع می‌شود.
